MPSC Syllabus Updated
महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाची परीक्षा — म्हणजेच एमपीएससी — ही राज्यातील हजारो तरुणांच्या स्वप्नांची पहिली पायरी. जिल्हाधिकारी, तहसीलदार, उपविभागीय अधिकारी, PSI, STI यांसारख्या विविध पदांसाठी ही परीक्षा दरवर्षी घेतली जाते. पण या परीक्षेच्या तयारीची सुरुवात कुठून करावी? अभ्यासक्रम कसा समजून घ्यावा? हाच प्रश्न अनेक विद्यार्थ्यांना सतावत असतो.
परीक्षा कठीण आहे, स्पर्धा तीव्र आहे, पण अभ्यासक्रम समजल्याशिवाय अभ्यासाची दिशा ठरत नाही. म्हणूनच एमपीएससी परीक्षेच्या अभ्यासक्रमावर एक सखोल नजर टाकणे ही तयारीतील पहिली आणि अत्यंत महत्त्वाची पायरी आहे. या MPSC Syllabus समजून घेणे म्हणजे तयारीचा अर्धा लढा जिंकल्यासारखं आहे. चला, एमपीएससी परीक्षेचा टप्प्यांनुसार अभ्यासक्रम सविस्तर जाणून घेऊया.
MPSC परीक्षा: टप्प्यांचा क्रम
MPSC परीक्षा खालील तीन टप्प्यांमध्ये घेतली जाते:
- पूर्व परीक्षा (Prelims) – पात्रता तपासणारी
- मुख्य परीक्षा (Mains) – गुणवत्ता आधारित निवड
- मुलाखत (Interview) – व्यक्तिमत्त्व परीक्षण
१. MPSC पूर्व परीक्षा अभ्यासक्रम
ही एक वस्तुनिष्ठ स्वरूपाची परीक्षा असून केवळ पात्रता ठरवण्यासाठी घेतली जाते. अंतिम गुणवत्ता यादीत याची गणना होत नाही.
पेपर – सामान्य अध्ययन (General Studies)
एकूण गुण: 100
कालावधी: 1 तास
प्रश्न प्रकार: वस्तुनिष्ठ (Objective)
नकारात्मक गुणांकन: आहे
मुख्य घटक:
- चालू घडामोडी (Current Affairs)
- महाराष्ट्र व भारताचा इतिहास
- भूगोल – विशेषतः महाराष्ट्राचा
- भारतीय राज्यघटना व राजकारण
- आर्थिकशास्त्र व ग्रामीण विकास
- सामान्य विज्ञान
- पर्यावरण व हवामान बदल
- तर्कशक्ती आणि विश्लेषणात्मक क्षमता
२. MPSC मुख्य परीक्षा
मुख्य परीक्षा ही पात्रता आणि गुणवत्ता आधारित आहे. यात एकूण 6 पेपर्स असतात.
| पेपर | विषय | गुण |
|---|---|---|
| पेपर 1 | मराठी (निबंध व भाषिक कौशल्य) | 100 |
| पेपर 2 | इंग्रजी (निबंध व भाषिक कौशल्य) | 100 |
| पेपर 3 | सामान्य अध्ययन – 1 | 150 |
| पेपर 4 | सामान्य अध्ययन – 2 | 150 |
| पेपर 5 | सामान्य अध्ययन – 3 | 150 |
| पेपर 6 | सामान्य अध्ययन – 4 | 150 |
मुख्य विषयांचा विस्तार:
पेपर 3 (इतिहास व भूगोल):
- महाराष्ट्र व भारताचा प्राचीन, मध्यकालीन आणि आधुनिक इतिहास
- स्वातंत्र्यलढा
- सामाजिक सुधारणा
- महाराष्ट्राचा भूगोल, संसाधने, हवामान
पेपर 4 (राज्यघटना, कायदे):
- भारतीय संविधान
- केंद्र-राज्य संबंध
- प्रशासनिक व्यवस्था
- कायदे आणि शासन
पेपर 5 (अर्थव्यवस्था, विकास):
- राष्ट्रीय व राज्य अर्थव्यवस्था
- शेती, उद्योग, सेवा क्षेत्र
- ग्रामीण विकास योजना
- बेरोजगारी, शिक्षण
पेपर 6 (विज्ञान, पर्यावरण, सुरक्षा):
- आधुनिक तंत्रज्ञान
- जैवविविधता, हवामान बदल
- आपत्ती व्यवस्थापन
- अंतर्गत सुरक्षा, नक्षलवाद, सायबर गुन्हे
३. MPSC मुलाखत (MPSC Interview / Personality Test)
गुण: 100
मुख्य परीक्षेत यश मिळाल्यानंतर उमेदवारांची मुलाखत घेतली जाते. यामध्ये:
- संवाद कौशल्य
- प्रशासनाविषयी दृष्टीकोन
- चालू घडामोडीवरील समज
- आत्मविश्वास
- नेतृत्वगुण
यांची चाचणी केली जाते
MPSC साठी अभ्यास करताना येणारी आव्हाने
MPSC च्या प्रवासात विद्यार्थी खालील अडचणींचा सामना करतात:
- अभ्यासक्रमाची विस्तृती
- वेळेचे नियोजन
- चालू घडामोडींचा ओघ
- आत्मविश्वासाची घसरण
- आर्थिक किंवा कौटुंबिक जबाबदाऱ्या
या सगळ्यांवर मात करण्यासाठी संयम, सातत्य आणि योग्य मार्गदर्शन गरजेचे असते.
MPSC अभ्यासासाठी उपयुक्त टिप्स
- अभ्यासक्रम छापून ठेवा आणि वेळापत्रक बनवा.
- NCERT व महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तकांचा अभ्यास करा.
- अभ्यासक्रमाची सखोल समज ठेवा.
- दररोज चालू घडामोडी वाचा – ‘लोकसत्ता’, ‘The Hindu’ यांसारखी विश्वसनीय वर्तमानपत्रं उपयुक्त.
- सराव परीक्षांचा नियमित सराव करा.
- स्वत:चे नोट्स तयार करा – हेच अंतिम काळात उपयोगी पडतात.
- शंका सोडवण्यासाठी ऑनलाइन कोर्सेस व मार्गदर्शकांचा उपयोग करा.
प्रेरणा – का लढतो आहेस, हे विसरू नकोस
राज्यसेवेची तयारी ही केवळ सरकारी नोकरी मिळवण्यासाठी नसून, समाजासाठी काहीतरी करण्याच्या इच्छेने प्रेरित असते. परीक्षा कठीण आहे, हो, पण अशक्य नाही. दरवर्षी अनेक विद्यार्थी, अत्यंत सामान्य पार्श्वभूमीतून येऊन यशस्वी होतात. त्यांचं रहस्य काय? दृढ निश्चय + सततचा अभ्यास + योग्य दिशा.एमपीएससी हा केवळ अभ्यासक्रम शिकण्याचा नव्हे, तर राज्यसेवा करण्याचा एक संकल्प असतो. योग्य दिशेने मेहनत घेतली तर तुम्ही नक्की यशस्वी व्हाल.
सुरुवात करा, यश तुमचं असेल
स्पर्धा परीक्षेचा अभ्यास हा एक प्रवास आहे – धैर्य, शिस्त, आणि सकारात्मक दृष्टिकोन यांची गरज असलेला. अभ्यासक्रम नीट समजून घेणे हा त्यातला पहिला आणि अत्यावश्यक टप्पा आहे. त्यामुळे, सुरुवात आजच करा. वेळ, संधी आणि प्रेरणा – हे तिन्ही तुमच्या हातात आहेत.
“यश हे संधीवर चाललेलं नसतं, ते तुमच्या तयारीवर चालतं.”
पुढील भागात आम्ही ‘MPSC Prelims चा अभ्यास कसा करावा’ या विषयावर माहिती देणार आहोत. ब्लॉग वाचत राहा, आणि तयारी मजबूत ठेवा.
तुमच्या अभ्यासाला आमच्या शुभेच्छा!
अधिक मार्गदर्शनासाठी patipencil ला फॉलो करत राहा.
visit for updated syllabus –
https://mpsc.gov.in/examination_scheme/17
आवश्य वाचा –
Free Education in USA – 8 Schemes For Indian Students
Best Old and New Courses After 10th and 12th Class
Discover more from पाटी पेन्सिल - Pati Pencil
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
