ट्रम्प यांचा भारताबाबत यू-टर्न; मोदींना ‘महान पंतप्रधान’ म्हणत मैत्रीचा दिलासा |
अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी भारत व पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्याबाबत काही दिवसांपूर्वी केलेल्या तीव्र टीकेनंतर अचानक सूर पालटला आहे. भारत व रशिया चीनकडे झुकत असल्याचे आरोप करत “अमेरिकेने भारत गमावले” असे वक्तव्य करणाऱ्या ट्रम्प यांनी आता पंतप्रधान मोदींना “महान पंतप्रधान” असे संबोधले असून, “मी नेहमीच मोदींचा मित्र राहीन” असा दिलासा दिला आहे.
मोदींचा सकारात्मक प्रतिसाद
ट्रम्प यांच्या या बदललेल्या भूमिकेवर पंतप्रधान मोदींनी तत्काळ प्रतिसाद देत संबंध “अत्यंत सकारात्मक व भविष्याभिमुख सर्वसमावेशक जागतिक धोरणात्मक भागीदारी” असल्याचे म्हटले. “ट्रम्प यांचे उद्गार मी मनापासून कौतुकाने स्वीकारतो आणि पूर्णपणे प्रत्युत्तर देतो,” असे मोदींनी स्पष्ट केले.
तणाव शमण्याची चिन्हे
अलीकडील व्यापार विवाद आणि ट्रम्प यांनी लावलेल्या उच्च दरांच्या शुल्कामुळे दोन्ही देशांमध्ये निर्माण झालेला तणाव आता हळूहळू शमत असल्याची चिन्हे दिसत आहेत. तज्ज्ञांच्या मते, केवळ दबावाची नीती वापरून भारताला झुकवणे शक्य नाही हे अमेरिकेला उमजले असून त्यामुळेच भाषाशैलीत सौम्यता आणली गेली आहे.
राजकीय प्रतिक्रिया
भारताच्या राजकीय वर्तुळात या घडामोडींवर मिश्र प्रतिक्रिया उमटल्या आहेत. काँग्रेस खासदार शशि थरूर यांनी सावधगिरी बाळगण्याचा इशारा देत, “५० टक्के शुल्क आणि पूर्वीच्या अपमानास्पद वक्तव्यांचे वास्तव विसरता कामा नये” असे म्हटले.
पुढचा मार्ग
डोनाल्ड ट्रम्प यांची ही जलद भूमिकाबदल त्यांच्या राजकारणातील वैशिष्ट्य मानली जाते. मात्र, सौम्य सूर असूनही ५०% शुल्क व व्यापाराशी संबंधित इतर मुद्दे अजूनही न सुटल्याने ही केवळ तात्पुरती शांती ठरेल की खऱ्या अर्थाने मैत्रीपूर्ण पुनरुज्जीवनाला प्रारंभ होईल, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरणार आहे.
ट्रम्प यांचा यू-टर्न हा खऱ्या मैत्रीची सुरुवात आहे की केवळ राजकीय खेळ, हे काही महिन्यांत स्पष्ट होईल. पण एक गोष्ट नक्की – भारताने कुणाच्याही सौम्य भाषणाला भुलून आपले धोरण बदलू नये. कारण गोड बोलण्यातून खरे हितसंबंध कधीच सुरक्षित राहत नाहीत.
अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या राजकारणाचा स्वभावच असा की, काल म्हणालेले आज पुसले जाते आणि उद्या अगदी विरुद्ध बोलले जाते. काही दिवसांपूर्वी “भारत चीनकडे झुकला आहे” अशी टीका करणारे ट्रम्प, आता अचानक नरेंद्र मोदींना “महान पंतप्रधान” म्हणत मैत्रीचे आश्वासन देत आहेत. ही अचानक बदललेली भाषा केवळ शब्दांची जादू आहे की खरी धोरणात्मक पुनर्विचाराची चिन्हे, हा प्रश्न आज सर्वांसमोर उभा आहे.
भारत आणि अमेरिकेतील व्यापार | India USA Business
भारत आणि अमेरिकेतील व्यापार हा जगातील सर्वात महत्त्वाचा आर्थिक प्रवाह मानला जातो. मागील वर्षी या व्यापाराचा आकार तब्बल 131 अब्ज डॉलर्सपर्यंत गेला. भारताची निर्यात 86 अब्ज डॉलर्स, आयात 45 अब्ज डॉलर्स आणि अधिशेष तब्बल 41 अब्ज डॉलर्स! एवढा मोठा अधिशेष भारताच्या अर्थव्यवस्थेला बळकटी देणारा होता. पण ट्रम्प यांच्या एका आदेशाने या साऱ्या समीकरणांमध्ये धडकी भरली.
भारतीय मालावर थेट 50 टक्के आयातशुल्क लावल्याने वस्त्रोद्योग, रत्नजडित दागिने, समुद्री अन्न आणि लघुउद्योगांच्या पायाखालची वाळू सरकली. 12 अब्ज डॉलर्सचा जेमतेम तग धरणारा दागिन्यांचा व्यवसाय धोक्यात आला, वस्त्रउद्योगाचा खर्च 30 टक्क्यांनी वाढला आणि शेकडो कोटी डॉलर्सच्या निर्यातीला अचानक अडथळा उभा राहिला. तज्ज्ञांचा अंदाज आहे की, या टॅरिफमुळे भारताची निर्यात जवळपास अर्ध्याने कमी होऊ शकते आणि जीडीपी वाढीवर 0.5 टक्क्यांपर्यंत फटका बसू शकतो. लाखो रोजगार धोक्यात येण्याची शक्यता तर वेगळीच.
या पार्श्वभूमीवर मोदी सरकारने WTO कडे धाव घेतली आहे. सरकार निर्यातदारांना विशेष पॅकेज देण्याचा विचार करत आहे आणि नवे बाजार शोधण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. पण यातून एक गोष्ट स्पष्ट होते – भारत अमेरिकेच्या दबावाखाली झुकण्यास तयार नाही.
ट्रम्प यांची सौम्य भाषा ही केवळ चीनच्या दबावामुळे आणि सामरिक गरजेमुळे आहे. हिंद-प्रशांत क्षेत्रात भारतावाचून अमेरिकेला आपले हितसंबंध जपता येणार नाहीत, हे त्यांना उमगले आहे. म्हणूनच एका बाजूला कठोर शुल्क लावताना दुसऱ्या बाजूला “मोदी माझा मित्र” अशी वाक्ये उच्चारली जात आहेत.
पंतप्रधान मोदींनी संयमाने प्रतिसाद दिला. “भारत-अमेरिका संबंध भविष्याभिमुख आहेत” असे सांगून त्यांनी संवादाचे दार उघडे ठेवले. पण भारतीय जनतेने सावध राहणे आवश्यक आहे. कारण ट्रम्प यांच्या तोंडी गोड बोलणे आले तरी प्रत्यक्ष धोरण मात्र कधीही काटेरी होऊ शकते.
आज भारतासाठी खरा प्रश्न असा आहे की, अमेरिकेशी संबंध टिकवत असताना स्वायत्तता कशी जपायची? बहुपक्षीयता, स्वतःची बाजारपेठ आणि पर्यायी सहकार्य यावर भारताचा भर राहिलाच पाहिजे. अन्यथा एका देशाच्या अवलंबित्वामुळे भविष्यातील आर्थिक स्वातंत्र्य धोक्यात येईल.
Also Read–
For latest updates about MPSC / UPSC visit –
Discover more from पाटी पेन्सिल - Pati Pencil
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
